Polacy z Zagranicy

Swiat Polonii: "Dano temu wyraz GŁOŚNO po raz pierwszy w Niepodległej Ojczyźnie w 1929 roku na I Zjeździe Polaków z Zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska. Znamienne, że to pierwsze spotkanie delegatów organizacji polonijnych zorganizowane było i obradowało pod przewodnictwem ówczesnego Marszałka Senatu, reemigranta z Brazylii, oftalmologa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, prof. Juliusza Szymańskiego. Zamanifestowano całkowitą więź POLONII z MACIERZĄ oraz ustalono zasady ciągłej współpracy z krajem, a sprawy polonijne omawiane były w powołanym organie prasowym, miesięczniku "Polacy Zagranicą". W opublikowanej "Deklaracji Programowej" była praktyczna wzmianka, że termin "Polonia" staje się synonimem określenia "Polacy z Zagranicy"!

Imponujący wymiar miał II Zjazd Polaków z Zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska w sierpniu 1934 roku. Prócz 200 delegatów z 33 krajów przyjechało około 8 tysięcy gości polonijnych; poza obradami w gmachu SEJMU organizowano spotkania i festyny w kilku miastach Polski, odbyły się zaślubiny Rodła z Wisłą i I Igrzyska Sportowe Polonii, w ogrodzie sejmowym zasadzono Dąb Polonii, a w Poznaniu na terenach targowych zorganizowano wystawę Dorobku Polski i Polonii. Głównym punktem stało się powołanie, uroczyście na Wawelu przy biciu dzwonu Zygmunta, Światowego Związku Polaków z Zagranicy - ŚWIATPOL, którego prezesem został kolejny Marszałek Senatu (wojewoda nowogródzki) Władysław Raczkiewicz, późniejszy I Prezydent RP na Uchodźstwie. Na warszawskim Powiślu rozpoczęto budowę Domu Polaka im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, a 70 akredytowanych dziennikarzy powołało do życia Związek Pisarzy i Publicystów Emigracyjnych, zarejestrowany w Warszawie.

Dla gości Zjazdu PKP i "Orbis" zorganizowały wycieczki po kraju, które uznać można za pierwszą zorganizowaną na nowoczesną skalę PROMOCJĘ Polski i wyraz doceniania Polonii jako partnera gospodarczego... W kontakcie ze "Światpolem" działały branżowe organizacje jak np. Fundusz Szkolnictwa Polskiego czy utworzone w 1936 roku Towarzystwo Pomocy Polonii Zagranicznej, które zainaugurowało obchody DNIA POLAKA z ZAGRANICY - 24 stycznia 1937 roku, pod patronatem Prezydenta RP... Kolejny Zjazd, w Domu Polaka, miał odbyć się w 1939 roku. Niemcy napaścią na Polskę zniszczyli i ten polonijny dorobek. Władze polskie - jak wiemy zainstalowały się najpierw w Paryżu, a następnie w Londynie...

W latach powojennych polskie środowiska niepodległościowe na Zachodzie organizowały swoje ZJAZDY. W kraju zaś, w ramach odwilży, utworzono w 1955 roku Towarzystwo Łączności z Polonią Zagraniczną "Polonia", które organizowało szereg imprez i wydawało pismo "Ojczyzna".

Czesław Miłosz opowiadał później o "Śnie Emigranta": "przyjadę i mnie nie wpuszczą...". Trochę szersze otwarcie na Zachód, z uchyleniem drzwi dla gospodarki rynkowej nastąpiło w "epoce Gierka". Instytut Badań Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego zorganizował w 1973 roku wielki ZJAZD Uczonych Polskiego Pochodzenia, a clou programu było położenie kamienia węgielnego pod budowę Collegium Pułaskiego w Przegorzałach - z przeznaczeniem dla Polonii - i spotkanie na Wawelu, z udziałem owianego legendą uczonego, prof. Janusza Groszkowskiego. Zrobiłem z tego telewizyjny reportaż filmowy i wprowadziłem na antenę TVP reporterski magazyn "Przegląd polonijny"..."